ލުބުނާނުގެ ބެއިރޫތުގައި ހުންނަ ޝާތިލާ ރެފިއުޖީ ކޭމްޕްގައި ހަމާސްގެ ޕޮލިޓްބިއުރޯގެ މެމްބަރު ސާލިހް އަލް އަރޫރީ މިދިޔަ ބުރާސްފަތި ދުވަހުގެ ރޭ ވަޅުލި އިރު، އެ ގައުމުގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުން ފަލަސްތީނު މީހުން ވަނީ އޭނާއަށް އަލްވަދާއު ކިޔަން އެއްވެފައެވެ.
އަލްއަރޫރީ އަވަހާރަކޮށްލާފައިވަނީ ހަމާސްގެ ބައިވެރިން ކަމުގައިވާ ލުބުނާނުގެ ޖަމާއަތެއް ކަމަށްވާ ހިޒްބުއްލޯގެ ބާރުގަދަ ބެއިރޫތު އަވަށަކަށް ދިން ޑްރޯން ހަމަލާއެއްގައެވެ. 2015 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ހަމާސްގެ ލީޑަރު ހުންނެވީ ލުބްނާނުގައެވެ.
ފަލަސްތީނުގެ ރެފިއުޖީން ލުބުނާނަށް ދަތުރުކުރާއިރު، ދައުލަތެއް ނެތް 270،000 އެއްހާ މީހުންގެ އާބާދީއެއް އެގައުމުގެ 12 ކޭމްޕެއްގައި ދިރިއުޅެއެވެ.
އިޒްރޭލު އުފެދުނު ދުވަސްވަރު ފަލަސްތީނުގެ 750،000 މީހުން ބޭރުކުރަން ފެށީ 1948 ވަނަ އަހަރުގެ ނަކްބާއިންނެވެ. އޭގެ ފަހުން ވެސް އެކަން ހިނގަމުން ދަނީ އިޒްރޭލުގެ ހަމަލާތަކުން ލީޑަރުންނާއި ރެފިއުޖީން ވެސް ހިމާޔަތް ހޯދަމުން ދަނިކޮށެވެ.
ނަމަވެސް ލުބްނާނުން މި ރެފިއުޖީންނަށް ހިމާޔަތް ދިން ނަމަވެސް، ނިޒާމީ ތަފާޓުކުރުންތަކާ އެމީހުންނަށް ކުރިމަތިލާން ވަނީ ޖެހިފައެވެ. ފަލަސްތީނުގެ މުޖުތަމައު އާއި އެ ޖަމާއަތުގެ ލީޑަރުންނަކީ އިޒްރޭލުގެ ހަމަލާތަކުގެ ނުރައްކަލުގެ ދަށުގައި އަބަދުވެސް ދިރިއުޅެމުން އަންނަ ބައެކެވެ.
ފަލަސްތީނުގެ ކޭމްޕްތައް ހިންގަނީ ކޮންބައެއް؟
1969 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ލުބުނާނުގެ ސަލާމަތީ ބާރުތައް އެ ކޭމްޕްތަކަށް ވަނުން މަނާކޮށްފައިވާއިރު، ފަލަސްތީނުގެ ހަތިޔާރު އެޅި ފެކްޝަންތަކުން ވަނީ ސެކިއުރިޓީ ފޯރުކޮށްދީފައެވެ.
ބައެއް ފަހަރު ފަލަސްތީނުގެ މުޖުތަމައުގެ ނުފޫޒާއި ކޮންޓްރޯލް އަދި އެއްބާރުލުން ހޯދުމަށް ހަނގުރާމަކޮށް، މި ހަތިޔާރު އެޅި ޖަމާއަތްތަކުން އެކަކު އަނެކަކުގެ މެދުގައި ހަމަނުޖެހުންތައް ހިންގައެވެ.
ރެފިއުޖީ ކޭމްޕްތަކަކީ ފަލަސްތީނުގެ ހަތިޔާރު އެޅި ފެކްޝަންތަކަށް މީހުން ރެކްރޫޓް ކުރާ ތަންތަންނެވެ. ޑިސެމްބަރު މަހުގެ ކުރީކޮޅު ހަމާސް އިން ވަނީ ކޭމްޕްތަކުގައި ތިބި މީހުން އެ ޖަމާއަތާ ގުޅެން ގޮވާލާފައެވެ.
2017 ވަނަ އަހަރު ލުބުނާނުގެ ބޯހިމެނުމުގައި ލުބުނާނުގެ ކޭމްޕްތަކުގެ ތެރޭގައި ގާތްގަނޑަކަށް 170،000 ރެފިއުޖީން ދިރިއުޅެމުންދާ ކަމަށް ރިޕޯޓްކޮށްފައިވާއިރު، ފަލަސްތީނުގެ ރެފިއުޖީންނަށް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދޭ އދ.ގެ އެޖެންސީ ޔޫއެންއާރްޑަބްލިއުއޭ އިން ރިޕޯޓްކުރާ ގޮތުގައި ލުބުނާނުގައި ފަލަސްތީނުގެ 270،000 އަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން ދިރިއުޅެއެވެ.
ނަމަވެސް ފަލަސްތީނުގެ 475،000 މީހުންނަކީ ލުބުނާނުގައި ޔޫއެންއާރުޑަބްލިއުއޭގައި ރަޖިސްޓްރީކޮށްފައިވާ މީހުންނެވެ.
މީހުން ގިނަވުމާއި ފަގީރުކަމާއި ވަޒީފާނެތުމަކީ ކޭމްޕްތަކުގައި ދިރިއުޅެމުން އަންނަ މީހުންނަށް ގޮންޖެހުމެކެވެ.
ފަލަސްތީނުގެ ގިނަ ބަޔަކަށް ވަޒީފާތައް ނުވަތަ އިޖުތިމާއީ ހިދުމަތްތައް ހޯދުމަށް ބޭނުންވާ އައިޑެންޓިޓީ ކާޑު ލިބުންވެސް ވަނީ ހުއްޓިފައެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި ލުބްނާނުން އަމިއްލަ ނާޒުކު ހަމަޖެހުން ދެމެހެއްޓުމަށް މަސައްކަތް ކުރާއިރު، އާންމު ދިރިއުޅުމަށް ބޭނުންވާ ގިނަ ކަންތައްތަކެއް ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ޔޫއެންއާރުޑަބްލިއުއޭއަށް ބަރޯސާވާން ޖެހެއެވެ.
މި ކޭމްޕްތަކަށް ކިހާ ދުވަހެއް ވެއްޖެ؟
ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުން އެންމެ ފުރަތަމަ ލުބުނާނަށް ދިޔައީ 1948 ވަނަ އަހަރު އިޒްރޭލު އުފެދުމާ ގުޅިގެންނެވެ.
އޭގެ ފަހުން 1967 ވަނަ އަހަރުގެ އަރަބި-އިޒްރޭލު ހަނގުރާމައަށް ފަހު އިޒްރޭލުން ފަލަސްތީނުގެ އިތުރު ސަރަހައްދުތައް ވަނީ ހިފާފައެވެ. ސީރިއާގައި ހިނގަމުންދާ ހަނގުރާމަތަކުން ފިލައިގެން ވެސް ދާދި ފަހުން ގިނަ ބަޔަކު ވަނީ އެ ކޭމްޕްތަކުން ހިމާޔަތް ހޯދުމަށް ގޮސްފައެވެ.
1960 ގެ އަހަރުތަކުގެ ފަހުކޮޅު ފަލަސްތީނު ލިބަރޭޝަން އޯގަނައިޒޭޝަން (ޕީއެލްއޯ) އިން އިޒްރޭލާ ދެކޮޅަށް ގިނަ ހަނގުރާމަތަކެއް ކުރަމުން ދިޔައެވެ. ގާތްގަނޑަކަށް ދެ މިލިޔަން ރެފިއުޖީން ރަޖިސްޓްރީކޮށްފައިވާ ޖޯޑަން އިން ބޭރުވެ، ލުބުނާނުގެ ހާލަތު ގޯސްވުމާއި، އުމްރާނީ ވަސީލަތްތައް ނެތް އަދި ފެންވަރު ދަށް އެކޮމޮޑޭޝަންގެ ސަބަބުން އަނިޔާވެރިކަމުގެ އިހުސާސް ފެތުރުމަށް މަގުފަހިވެގެން ދިޔައެވެ.
1968 ވަނަ އަހަރާއި 1969 ވަނަ އަހަރު ލުބުނާނުގެ އަސްކަރިއްޔާއާއި ހަތިޔާރު އެޅި ފަލަސްތީނުގެ ލަޝްކަރުތަކާ ދެމެދު ހިނގި ސިލްސިލާ ހަމަނުޖެހުންތަކަށްފަހު ލުބުނާނުގެ އަސްކަރިއްޔާއިން ވަނީ ގާހިރާ އެކޯޑްގެ ނަމުގައި އެއްބަސްވުމެއްގައި ސޮއިކޮށްފައެވެ.
ތަފްސީލުތައް ހިމާޔަތްކޮށްފައިވާއިރު، މި އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން ކޭމްޕްތަކުގެ ހިންގުމުގެ މައްޗަށް ފަލަސްތީނަށް މިނިވަންކަން ލިބުމުގެ އިތުރުން ލުބުނާނަށް ހަތިޔާރު އެޅި ހަނގުރާމަ ކުރިއަށް ގެންދިއުމުގެ ހައްގު ވެސް ވަނީ ލިބިފައެވެ.
ލުބުނާނުގެ ދާހިލީ ހަނގުރާމައިގައި އެ ޖަމިއްޔާ ބައިވެރިވުމާ ގުޅިގެން 1982 ވަނަ އަހަރު ލުބުނާނުން ޓިއުނީޝިއާއަށް އެ ޖަމިއްޔާ ނެރުނެވެ.
ނަމަވެސް ލުބްނާނުގައި އެ ޖަމާއަތުން އުޅުނު ދުވަސްވަރު، ޕީއެލްއޯ ވަކިވިތާ އަހަރުތަކެއް ފަހުން އެ ސަރަހައްދު އިޒްރޭލުން ހިފުމުގެ ކުރިން، ލުބުނާނުގެ ދެކުނުގެ ސަރަހައްދުތަކުގައި ބޮޑު ކޮންޓްރޯލްއެއް ގާއިމުކުރުމަށް ރެފިއުޖީ ކޭމްޕްތަކުގެ ތެރޭގައި ހިތްހަމަނުޖެހުންތަކެއް އުފެދުނެވެ.
ކޭމްޕްތަކުގެ ކޮންޓްރޯލް ހޯދުމަށް އެކި ޖަމާއަތްތަކުން މިހާރު ވާދަކުރާއިރު، ލުބުނާނުގައި ސިޔާސީ ގޮތުންނާއި އަސްކަރީ ގޮތުންވެސް އެ ޖަމާއަތްތައް އެބަ ތިއްބެވެ.
