އެމެރިކާގެ ކުރީގެ ރައީސް ޑޮނަލްޑް ޓްރަމްޕަށް ނިއުޔޯކްގެ ރިއަލް އެސްޓޭޓް ވިޔަފާރި ކުރުން މަނާކުރުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑެވެއްޖެއެވެ. މިއީ އެމަނިކުފާނުގެ ވެރިކަމުގެ މާ ކުރިން މަޝްހޫރުކަން ހޯއްދެވި އޭނާގެ ރިއަލް އެސްޓޭޓް އެމްޕަޔަރަށް ލިބުނު ވަރަށް ބޮޑު ހީނަރުކަމަކަށް ވާނެއެވެ.
އެމެރިކާގެ ކުރީގެ ރައީސް ޑޮނަލްޑް ޓްރަމްޕް ނިއުޔޯކްގެ ރިއަލް އެސްޓޭޓް ވިޔަފާރިން މަނާކުރުމަކީ ވައިޓް ހައުސް ކާމިޔާބު ކުރެއްވުމުގެ މާ ކުރިން މަޝްހޫރުކަން ހޯއްދެވި އޭނާގެ ރިއަލް އެސްޓޭޓް އެމްޕަޔަރަށް ލިބުނު ވަރަށް ބޮޑު ގެއްލުމެކެވެ.
ޓްރަމްޕްގެ މައްޗަށް ތުހުމަތު ކުރަނީ އެތައް އަހަރެއް ވަންދެން ދޮގު މާލީ ބަޔާންތަކާއެކު ލޯނު ހޯއްދެވި ކަމުގެ ތުހުމަތެވެ. ތިން މަހަށް ވުރެ ދިގު މުއްދަތަކަށް ކުރިއަށް ގެންދިޔަ ހޫނު ޝަރީއަތަށް ފަހު މެންހަޓަންގެ ކޯޓަކުން ވަނީ މި ހަފުތާގައި ހުކުމް އިއްވަން ނިންމާފައެވެ.
ނިއުޔޯކްގެ ހިޔާނާތުގެ މައްސަލައަކީ ރިޕަބްލިކަން ޕާޓީގެ ރިޔާސީ ޓިކެޓް ހޯއްދެވުމާ ގާތަށް ޓްރަމްޕް ދަތުރުކުރައްވަމުން ގެންދަވަނިކޮށް، ޓްރަމްޕްގެ މައްޗަށް ވަރުގަދަވަމުން އަންނަ ގިނަ ޝަރީއަތްތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ޝަރީއަތެވެ. މި މައްސަލަ ހޫނުވެފައި މިވަނީ މި މަހުގެ ކުރީކޮޅު އަޔޯވާ ކޮކަސް އާއި ނިއު ހެމްޕްޝަޔާ ޕްރައިމަރީގައި އޭނާ ހޯދި ބޮޑު ކާމިޔާބީއާ ގުޅިގެންނެވެ.
މި މަދަނީ މައްސަލައާ ބެހޭ ގޮތުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގޭ ކަންތައްތަކާއި، ޓްރަމްޕްގެ ރިޔާސީ ކެމްޕޭނަށް އޭގެ އަސަރު ކުރާނެ ގޮތް:
މިއީ ކޮން މައްސަލައެއް؟
ނިއުޔޯކްގެ އެޓާނީ ޖެނެރަލް ލެޓިޓިއާ ޖޭމްސް، ކުރީގެ ރައީސް ޓްރަމްޕް ޖަމިއްޔާ އާއި އެ ވިޔަފާރީގެ އިސް ވެރިންނާ ދެކޮޅަށް މަދަނީ ދައުވާ ހުށަހެޅުއްވީ 21 ސެޕްޓެމްބަރު 2023 ގައެވެ.
ޖޭމްސް ވަނީ ޓްރަމްޕާއި ޓްރަމްޕް އޯގަނައިޒޭޝަންގެ އޮފިޝަލުންގެ ތެރޭގައި އޭނާގެ ދަރިން ކަމަށްވާ އިވަންކާ، އެރިކް އަދި ޑޮނަލްޑް ޖޫނިއާ ވެސް ހިމެނޭ ކަމަށާއި، 2011 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން 2021 ވަނަ އަހަރާ ދެމެދު 200 އަށް ވުރެ ގިނަ މާލީ އިވެލުއޭޝަން އުފައްދައި، ބޭންކްތަކާއި އިންޝުއަރެންސް ކުންފުނިތަކުން 250 މިލިއަން ޑޮލަރުގެ ލޯނު ހޯދުމަށް މަސައްކަތްކުރި ކަމަށް ތުހުމަތުކޮށްފައެވެ.
އެ އަމަލުތަކަކީ އެންޓިފްރޯޑް ނިއުޔޯކްގެ އެގްޒެކެޓިވް ގާނޫނާ ހިލާފު އަމަލެއް ކަމަށް ޖޭމްސް އޭނާގެ ދައުވާގައި ލިޔުއްވާފައިވާއިރު، ޓްރަމްޕްގެ މައްޗަށް 250 މިލިއަން ޑޮލަރުގެ ޖޫރިމަނާއެއް ކުރުމަށްވެސް ވަނީ އެދިވަޑައިގެންފައެވެ.
ޓްރަމްޕް އޯގަނައިޒޭޝަންގެ ސީނިއާ އެގްޒެކެޓިވްސް އެލެން ވައިސެލްބާގް އާއި ޖެފްރީ މެކޮނީގެ އިތުރުން ޓްރަމްޕަށް ނިސްބަތްވާ ކުންފުނިތަކުގެ ތެރޭގައި މެންހަޓަންގެ ފައިނޭންޝަލް ޑިސްޓްރިކްޓްގެ އުސް އިމާރާތެއް ކަމަށްވާ 40 ވޯލް ސްޓްރީޓް ހިމެނެއެވެ. ޓްރަމްޕްގެ ދެ ދަރިކަލުން ޑޮނަލްޑް ޓްރަމްޕް ޖޫނިއާ އާއި އެރިކް ޓްރަމްޕަކީ މި މައްސަލާގައި އެކުގައި ދައުވާ ލިބޭ ދެ ބޭފުޅުންނެވެ.
ޓްރަމްޕާ ބެހޭ ގޮތުން ގާޒީ ދެއްކެވީ ކޮން ވާހަކައެއް؟
2023 ވަނަ އަހަރުގެ ސެޕްޓެމްބަރު މަހުގެ 27 ވަނަ ދުވަހު މެންހަޓަން ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރު އާތަރް އެންގޯރޮން ނެރުއްވި ހުކުމުގައި ވަނީ ޓްރަމްޕްގެ ރިއަލް އެސްޓޭޓްގެ އަގު ލޯނުދޭ ފަރާތްތަކަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ބޮޑުކޮށް، އެތައް އަހަރެއް ވަންދެން މަކަރާއި ހީލަތް ހެދުމުގައި އުޅުއްވި ކަމަށެވެ. މިސާލަކަށް، އޭނާގެ މާ-އޭ-ލާގޯ އެސްޓޭޓް، އޭގެ އަސްލު އަގުގެ ގާތްގަނޑަކަށް 2،300 ޕަސެންޓު ވަނީ ބޮޑުކޮށްފައެވެ.
ފަނޑިޔާރު އެންގޯރޮން ވަނީ ކުރީގެ ޓްރަމްޕްގެ ބައެއް ކުންފުނިތައް އުވާލައި ޓްރަމްޕް އޯގަނައިޒޭޝަންގެ ވިޔަފާރީގެ ލައިސަންސް ބާތިލްކުރަން ވެސް އަމުރުކޮށް، އެ ކުންފުނި ބެލެހެއްޓުމަށް މިނިވަން މޮނީޓަރަކު ހަމަޖައްސަވާފައެވެ.
ޓްރަމްޕް ވަނީ ކުށަށް އިންކާރު ކުރައްވައި އިބްތިދާއީ ހުކުމް އިސްތިއުނާފު ކުރައްވާފައެވެ. މިދިޔަ އޮކްޓޫބަރު މަހު އިސްތިއުނާފް ކޯޓުން ވަނީ އެ ހުކުމުގެ ވިޔަފާރި އުވާލުމުގެ ބައި ވަގުތީ ގޮތުން ހުއްޓާލާފައެވެ. ޓްރަމްޕްގެ ވަކީލުން ވަނީ ގާތްގަނޑަކަށް 1،000 މުވައްޒަފުންނަށް އޭގެ އަސަރު ކޮށްފާނެ ކަމަށް ބުނެފައެވެ. ޖޭމްސްގެ ޓީމުން ބުނީ ވަކި ގޮތެއް ނިންމަންދެން އެންފޯސްމަންޓް މެދުކަނޑާލަން ތައްޔާރަށް އޮތް ކަމަށެވެ.
އޭގެ ފަހުން ބަންޑާރަ ނައިބުގެ ދައުވާގައި ވާ އެހެން މައްސަލަތަކަށް ހައްލެއް ހޯދުމަށް ކުރިއަށް ގެންދިޔަ ޝަރީއަތުގައި ޓްރަމްޕްގެ ވަކީލުން ވަނީ އެ މައްސަލަ ބާތިލްކޮށްދިނުމަށް އެދިފައެވެ. އަދި އެއީ ސިޔާސީ މަގްސަދެއްގައި ކޮށްފައިވާ ކަމެއް ކަމަށާއި، ދޮގު މާލީ ބަޔާންތަކުގެ ޒިންމާ އޭނާގެ އެކައުންޓެންޓުންގެ ބޮލުގައި އަޅުވައި، އެ ވާހަކަތަކުން ވަކި ބަޔަކަށް ނުވަތަ މުއައްސަސާއަކަށް ގެއްލުމެއް ލިބިފައި ނުވާ ކަމަށް އެ މީހުން ވަނީ ބުނެފައެވެ
މިކަމުގެ ސަބަބުން ޓްރަމްޕްގެ ސިޔާސީ ކެމްޕެއިނަށް އަސަރު ކޮށްފާނެތަ؟
ޓްރަމްޕްގެ ރިޔާސީ ކެމްޕެއިންގައި މަދަނީ ދައުވާއާއި، ނޮވެމްބަރު މަހު އޮންނަ ރިޔާސީ އިންތިހާބާ ދިމާކޮށް ރިޕަބްލިކަން ޕާޓީއަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ ގާނޫނީ ގިނަ ގޮންޖެހުންތަކެއް އެބައޮތެވެ.
ޓްރަމްޕް ވަނީ އަމިއްލަ އިހްތިޔާރުގައި ކޯޓުތަކުގެ މައްސަލަތަކުގައި ބައިވެރިވެވަޑައިގެން، އިދިކޮޅު ފަރާތްތަކާ ދެކޮޅަށް އޭނާގެ ސަޕޯޓަރުން އެއްތަނުން އަނެއްތަނަށް ޖަމާކުރެއްވުމަށް ހިތްވަރުދެއްވައި ވާހަކަފުޅު ދައްކަވާފައެވެ. އަދި އެ ކޯޓުތަކުގެ ހާޒިރުތަކުގެ ބޭނުން ހިފައި ދައުލަތުގެ ވެރިންނަށް ބަހުގެ ހަމަލާތައް ވެސް ދީފައިވެއެވެ.
ނިއުޔޯކްގެ އެޓާނީ ޖެނެރަލް ލެޓިޓިއާ ޖޭމްސް އޭނާގެ ފަހަތުން ސިޔާސީ މަގްސަދެއްގައި އުޅުއްވާ ކަމަށް ޓްރަމްޕް ތުހުމަތު ކުރެއްވި އިރު، އޭނާ އަކީ ޓްރަމްޕް އަށް ޓާގެޓް ކޮށްގެން މަޤާމު ހޯއްދެވި ބޭފުޅެއްކަމަށް ވިދާޅުވިއެވެ.
2022 ވަނަ އަހަރުގެ އިންތިހާބުގައި ނިއުޔޯކްގެ ގަވަރުނަރަށް ވާދަކުރައްވަން މަސައްކަތް ކުރެއްވި ނަމަވެސް ފަހުން މަގާމުން ވަކިވެވަޑައިގެންނެވި ޑިމޮކްރެޓިކް ޕާޓީއަށް ނިސްބަތްވާ ޖޭމްސްއަށް އިޝާރާތް ކުރައްވައި ޓްރަމްޕް ވިދާޅުވީ އޭނާއަކީ ކުށްވެރިއެއް ނޫން ކަމަށާއި، އޭނާ އަށް އަނިޔާ ލިބެމުން އަންނަނީ އެއްވެސް ކުށެއް ނެތި ކަމަށެވެ. އަދި އެމީހުންގެ މަގުސަދަކީ ޓްރަމްޕް ކާމިޔާބުވިޔަ ނުދިނުން ކަމަށް ވިދާޅުވިއެވެ.
ތިން މަސް ދުވަހުގެ ޝަރީއަތުގެ މަޖިލިސް ކުރިއަށްދިޔަ އިރު ޓްރަމްޕް ވަނީ ފަނޑިޔާރާ ބެހޭ ގޮތުން އޭނާގެ ސަޕޯޓަރުން ކައިރީ ބަދު ބަސް ބުނެ، އެންގޯރޮން އަކީ ޓްރަމްޕަށް ނަފްރަތު ކުރައްވާ ބޭފުޅެއް ކަމަށް ތުހުމަތު ކުރައްވާފައެވެ.
ގާޒީ އެންގޯރޮން ވަނީ މަނާ މައުލޫމާތެއް އާއްމުކުރި ކަމަށް ޓްރަމްޕްގެ މައްޗަށް އަމުރެއް އިއްވައި، އެ އަމުރާ ހިލާފުވުމުން 15،000 ޑޮލަރުން ޖޫރިމަނާ ކޮށްފައެވެ.
ޓްރަމްޕަށް ޖިނާއީ އަދަބެއް ދެވިދާނެތަ؟
މިފަދަ މައްސަލަތަކުގައި އާންމުކޮށް ޖޫރިމަނާ ދައްކަން ޖެހެނީ ނުވަތަ ވަކި އަމުރުތަކަކަށް ތަބާވާން ޖެހެއެވެ. މިއީ ޖިނާއީ މައްސަލަތަކާ ތަފާތަށް، ޖަލަށް ގޮސްފާނެ މައްސަލަތަކެކެވެ.
ޖޭމްސް ޓްރަމްޕާ ދެކޮޅަށް ހުށަހެޅުއްވި ދައުވާގައި އަދަބު ދިނުމަށް ލަފާ ދެއްވާފައި ވަނީ ކުރީގެ ރައީސާއި އޭނާގެ ދަރިން ޓްރަމްޕް އޯގަނައިޒޭޝަންގެ ލީޑަޝިޕްގެ މަގާމުތަކުން ވަކިކުރުމަށާއި، ކުރިއަށް އޮތް ފަސް އަހަރަށް ނިއުޔޯކްގައި ރިއަލް އެސްޓޭޓްގެ ވިޔަފާރި އޭނާއަށް ނުކުރެވޭ ގޮތަށް މަނާކުރުމެވެ.
މީގެ އިތުރުން ޓްރަމްޕާއި ޓްރަމްޕް އޯގަނައިޒޭޝަނަށް ފަސް އަހަރު ވަންދެން އެއްވެސް ލޯނެއް ހޯދުން މަނާކުރުމަށާއި ޓްރަމްޕް ޖަމިއްޔާއަށް މިނިވަން މޮނިޓަރުންނާއި ޓްރަސްޓީން އައްޔަން ކުރުމަށް ބަންޑާރަ ނައިބު ވަނީ ލަފާ ދެއްވާފައެވެ.
ފަނޑިޔާރު އެންގޯރޮންގެ އެންމެ ފަހުގެ ނިންމުން ކައިރިވަމުން އަންނައިރު، ޓްރަމްޕްގެ ބައެއް ކުންފުނިތަކުގެ ލައިސަންސް ބާތިލުކުރުމާއި، އަނެއްބައި ކުންފުނިތައް އުވާލުމަށް ލަފާ ދިނުމާއި، ބައެއް ކުންފުނިތަކަށް މިނިވަން މޮނިޓަރިންއަށް ހުށަހެޅުން ފަދަ ނިންމުންތައް އޭނާ ކުރިން ނިންމެވި ނިންމުންތަކާ އެއްގޮތްވާނެ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ.
