ޗާގޯސްގެ ސިޔާދަތީ ބާރު މޮރިޝަސްއަށް ދިނުމަށް އިނގިރޭސިވިލާތުން ނިންމި ނިންމުމާއެކު ދިވެހި ސަރުކާރުގެ ސްޓްރެޓީޖީއަށް ބަދަލު ގެންނަން ޖެހިފައިވާ ކަމަށް ބަންޑާރަނައިބު އަހްމަދު އުޝާމް ވިދާޅުވެއްޖެއެވެ.
އެމެރިކާގެ އަސްކަރީ ބޭސް ޑިއެގޯ ގާސިއާ ނުވަތަ ފޯޅަވަހި އޮންނަ ޗާގޯސް އައިލޭންޑްސް ހިމެނޭ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދު ރާއްޖެއިން ދޫކޮށްލުމާއެކު ޗާގޯސް މޮރިޝަސް އަށް ދޭން އިނގިރޭސިވިލާތުން ނިންމާފައި ވަނީ މި މަހުގެ 3 ވަނަ ދުވަހުއެވެ. މި ނިންމުން ނިންމި އިރު މި ސަރުކާރުން ގެންދިޔައީ ނިމިދިޔަ ސަރުކާރުގައި ކަނޑުގެ ސަރަހައްދު ދޫކޮށްލި ގޮތް ދިރާސާކޮށް ބައިނަލްއަގުވާމީ ކޯޓުގައި މުރާޖައާ ކުރަން އެ މައްސަލަ ވެއްދޭނެ މަގެއް އޮތްތޯ ބަލައި ދިރާސާ ކުރަމުންނެވެ.
އެޓާނީ ޖެނެރަލް އޮފީހުގެ މަސައްކަތްތަކުގެ މައުލޫމާތު ހިއްސާ ކުރުމަށް މިއަދު ރައީސް އޮފީހުގައި ބޭއްވި ނޫސްވެރިންގެ ބައްދަލުވުމުގައި އުޝާމް ވިދާޅުވީ، އިނގިރޭސިވިލާތުގެ އެ ނިންމުމުގެ ސަބަބުން ރާއްޖެއިން މިމައްސަލާގައި ގެންގުޅޭ ސްޓެރެޓެޖީ ބަދަލުކުރަންޖެހޭ ކަމަށާއި މިހާރު އެކަމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުންދާ ކަމަށެވެ. އިނގިރޭސިވިލާތުން މި ނިންމުން ނިންމީ އިންޓަނޭޝަނަލް އެކްސްޕާޓުންގެ އެހީތެރިކަމާއެކު ރިޕޯޓެއް އެކުލަވާލާ ހުށަހެޅުމުގެ މަރުހަލާގައި ވަނިކޮށް ކަމަށް އުޝާމް ވިދާޅުވިއެވެ. މި ނިންމުމާ ގުޅިގެން ގޮންޖެހުންތަކެއް އެބަހުރި ކަމަށާއި މި މައްސަލައިގައި ރާއްޖެއިން ގެންގުޅެމުން އައި ސްޓްރެޓެޖީ ބަދަލުކުރަން ޖެހިފައިވާ ކަމަށް އުޝާމް ވިދާޅުވިއެވެ.
މިހާރު ކުރަމުން އަންނަ މަސައްކަތްތަކުގެ ތަފްސީލް ހާމަކުރައްވަމުން އުޝާމް ވިދާޅުވީ، އިންޓަނޭޝަނަލް ވަކީލުންގެ ޓީމުގެ ލަފާ ހޯދަމުން ދިޔަ ނަމަވެސް މިކަމުގެ ރިޕޯޓު އަލުން އެކުލަވާލަން ޖެހޭ ކަމަށާއި އެހެންކމުން އަދި މި މައްސަލަ ކުރިއަށް ގެންދެވޭނެ ދުވަހެއް ދަންނަވަން ދަތި ކަމަށެވެ.
ޗާގޯސްގެ ރަށްތަކަކީ ދެވަނަ ބޮޑުހަނގުރާމައިގެ ދުވަސްވަރު އިނގިރޭސީން ރާއްޖެ ހިމެނޭހެން ދެކުނު އިރުމަތީ އޭޝިއާ ހިފައިގެން އޮތް އިރު އަތްދަށުލީ ގޮތަށް އިނގިރޭސީންގެ ތަނެއްގެ ގޮތުގައި އޮންނަ އަތޮޅެކެވެ. އެތަނުން އެއް ރަށް ކަމަށް ވާ ފޯޅަވަހި އެމެރިކާގެ އަސްކަރީ ބޭހެއް ހަދަން ކުއްޔަށް ދީފައި އޮންނަ އިރު, އިނގިރޭސީންގެ ބާރުގެ ދަށުން އޭރު ޗާގޯސްގައި އުޅުނު ވަޒަންވެރިން އެތަނުން ބާލައި ފައްސާލިއެވެ. އެއްބަޔަކު އިނގިރޭސިވިލާތަށް އަނެއް ބަޔަކު މޮރިޝަސް އަށާއި ސީޝެލްސް އަށް އަދި ބައެއް މީހުން އެފްރިކާއަށް ގެންދިޔައެވެ.
ޗާގޯސް އަކީ ރާއްޖެއާ ކައިރީގައި އޮންނަ ތަނަކަށް ވުމާއެކު, ޗާގޯސް އާއި ރާއްޖެއާ ދެމެދު އޮންނަ ކަނޑު ބައިކުރުމުގެ މައްސަލަ, ކަނޑުތަކާ ބެހޭ ކޯޓުގައި ދިގުލައި ގޮސް ނުނިމި އޮތީ މޮރިޝަސް އަށް އެސަރަހައްދު ދޫކޮށްލަން ރާއްޖެއިން އެއްބަސް ނުވެގެންނެވެ. ނަމަވެސް ނިމިދިޔަ ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހުގެ ސަރުކާރުގައި 'ސިއްރު ސިޓީފުޅެއް' ފޮނުވައިގެން ކަނޑުގެ ސަރަހައްދު ދެފަރާތަށް އެއްވަރަކަށް ބަހާ ޗާގޯސް އައިލޭންޑްސް މޮރިޝަސް އަށް ދޫކޮށްލަން ދިވެހި ސަރުކާރުން އެއްބަސްވިއެވެ.
ރާއްޖެ އާއި މޮރިޝަސްގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުން ފުށުއަރާ ބައި ކަނޑައެޅުމުގައި އިޓްލޮސްއިން ނިންމާފައި ވަނީ ފުށޫއަރާ ބައި ކަނޑައަޅައި އިކުއިޑިސްޓެންސްގެ ދަށުން ބަހާލުމަށެވެ. އިކުއި ޑިސްޓެންސްގެ ދަށުން ފުށުއަރާ ސަރަހައްދު ބަހާލުމުން މައްސަލަ ރާއްޖެ އަށް ލިބުނީ 47،232 އަކަ ކިލޯމީޓަރެވެ. އެއީ 135 ނޯޓިކަލް މޭލެވެ. އަދި މޮރިޝަސް އަށް ލިބުނީ 45،331 އަކަ ކިލޯމީޓަރެވެ.
އިޓްލޮސް އިން ޗާގޯސްގެ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުން ފުށު އަރާ ހިސާބު ބައިހަމަކޮށް ބަހާލުމުން ރާއްޖެއިން ކުރިން ބޭނުން ކުރަމުން ދިޔަ 200 ނޯޓިކަލް މޭލުން 5 މޭލު ވަނީ ގެއްލިފައެވެ. އަދި އެކަމާ ގުޅިގެން ގިނަ ބައެއްގެ ފާޑު ކިޔުންތައް ކުރީ ސަރުކާރަށް އަމާޒުވެފައިވީ ނަމަވެސް އިކުއި ޑިސްޓެންސްކޮށް އެ ސަރަހައްދުން ބަހާލުން ރައީސް ސޯލިހްގެ ސަރުކާރުން އެކަން ސިފަކޮށްފައި ވަނީ ލިބުނު ކާމިޔާބީއެއްގެ ގޮތުގައެވެ.
އެއާއެކު ޗާގޯސް މައްސަލައިގައި އިޓޮލްސްއިން ނިންމާފައިވާ ނިންމުމަށް ބަދަލު ގެނައުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމަށް ނިންމައި ރާއްޖެއަށް ގެއްލުނު ކަނޑުގެ ބައި ހޯދުމަށް މަސައްކަތް ކުރައްވާނެ ކަމަށް ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒު ވަނީ ވައުދުފުޅު ވެވަޑައިގެންފައެވެ. އަދި ހަފްތާ 14 މަގުޗާޓުގައި ޗާގޯސް މައްސަލަ އިސްތިއުނާފު ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ވަނީ ހިމަނާފައެވެ.
