މިދިޔަ އޮގަސްޓް މަހުގެ ކުރީކޮޅު ކޮވިޑް-19ގެ ދެ ވަނަ ރާޅު ބޯމަތިވެ، އަނެއްކާވެސް ނަމްބަރުތައް އުފުލިގެން ދިއުމާ އެކު، އެޗްޕީއޭ އިން ފިޔަވަޅުތައް އަޅައި އާންމުންނަށް ނަސޭހަތްތެރިވީ އަލުން ލޮކްޑައުންއަކަށް ނުގޮސް ސަލާމަތްވެވެން އޮތީ ކޮންމެ މީހެއް ވެސް އަމިއްލަ ޒިންމާއެއް އޮތްކަން ދެކިގެން ކޮވިޑް-19 އިން ރައްކާތެރިވެ ހުރެގެން ކަމެވެ.
އެންމެ ފަހުން ފެންނަ ތަފާސްހިސާބުތަކަށް ބަލާއިރު ނަމްބަރުތަކުގެ އަދަދު ދަނީ ދަށްވަމުންނެވެ. މިއީ އަނެއްކާވެސް، ކޮވިޑް ހުއްޓުވުމުގައި ސިއްހީ މާހިރުންގެ ލަފާ އަޑުއަހާ ކަމުގެ ހެއްކެކެވެ. މިދިޔަ މަހު ފަހުކޮޅު ބޭއްވި ނޫސްވެރިންގެ ބައްދަލުވުމެއްގައި، ޓެކްނިކަލް އެޑަވައިޒަރީ ގްރޫޕް (ޓެގް)ގެ މެމްބަރު، ޑރ. އަހުމަދު ޝަހީދު ވިދާޅުވެފައިވާ ގޮތުގައި އޮގަސްޓް މަހާ އަޅާބަލާއިރު މިދިޔަ މަހު ބަލި ކޮންޓްރޯލް ކުރުމުގައި ކުރިއެރުން ހޯދުނެވެ. އެއީ ހަގީގަތުގައި، އެޅި ފިޔަވަޅުތަކުގެ މުހިއްމުކަން ދަނެގެން އާންމުން އެއާ އެއްގޮތަށް އަމަލުކުރުމުގެ ނަތީޖާއެވެ.
އެއްބައިވަންތަކަމުގެ ނަމޫނާ ދައްކަންޖެހޭ
ގައުމީ ރޫހުގައި އެއްބައިވަންތަކަން ދައްކަންޖެހޭ ވަގުތުތަކުގައި މީގެ ކުރިން ވެސް ދިވެހި ރައްޔިތުން ވަނީ ނަމޫނާ ދައްކާފައެވެ. މުޅި ދުނިޔޭގެ ނިސްބަތުން ބެލިޔަސް ކޮވިޑް-19 އިން އަވަހަށް ސަލާމަތްވެވުނު ކޮންމެ ގައުމެއްގައި ވެސް އެކަން ހާސިލްކުރެވިފައި އޮތީ، އެއް ރޫހެއްގައި، އެކަތިގަނޑެއްގެ ގޮތުގައި އެންމެން މަސައްކަތްކޮށްގެންނެވެ. ރާއްޖެ އަށް ވެސް އޮތީ އެ ގޮތެވެ. ވަކިވެނުގަނެ، އެއް މިސްރާބެއްގައި ތިބެގެން ކޮވިޑް-19ގެ ދެ ރާޅާ ދިވެހިން ކުރިމަތިލައިފި އެވެ. ބަލި ކޮންޓްރޯލް ކުރުމުގައި ކުރިއެރުން ދެ ފަހަރެއްގެ މަތިން ހޯދައިފި އެވެ. އެކަމަކު، މިހިސާބުން އަދި ނުނިމެ އެވެ. މި ވައިރަހަށް ދުނިޔޭގެ ސިއްހަތު ޖަމިއްޔާ (ޑަބްލިއުއެޗްއޯ) އިން ރުހުންދޭ ވެކްސިނެއް ލިބެންދެން އޮތީ ފަރުވާތެރިވެގެން، ސިއްހީ ރައްކާތެރިކަމާއި އެންމެންގެ ސަލާމަތަށް ވިސްނައިގެން އުޅުމެވެ.
ހެލްތު މިނިސްޓްރީ ހިންގެވުމާ ހަވާލުވެވަޑައިގެން ހުންނެވި ޕްލޭނިން މިނިސްޓަރު މުހައްމަދު އަސްލަމް މިދިޔަ މަހު ބޭއްވި ނޫސްވެރިންގެ ބައްދަލުވުމެއްގައި ވިދާޅުވީ ކޮވިޑް-19ގެ އިތުރު ރާޅެއް ނައިސްފި ނަމަ، އެ ބަލި ކޮންޓްރޯލްވާނެ ކަމަށް ބެލެވެނީ އަދި ދޮޅު މަސް ފަހުން ކަމަށެވެ. ހަގީގަތުގައި މިއީ އަހަރެމެން އެންމެން ކުރަމުން އައި މަސައްކަތުން އާދެވިފައިވާ ހިސާބެކެވެ. އެކަމަކު، މި ހިސާބުން ވެސް، އެކަކު އަނެކަކަށް އެހީތެރިވުމާއި ބަލިން ރައްކާތެރިވުމުގައި ފަރުވާކުޑަކޮށްލައިފިނަމަ، އަނެއްކާވެސް އުނދަގޫ ހާލަތަކަށް ދިއުމުގެ ބިރު ބޮޑެވެ.
ކޮވިޑް-19 ފަދަ ފަސޭހައިން ގައިން ގަޔަށް އަރާ ބަލިތައް އޭގެ ޒާތުގައި، ކޮންޓްރޯލް ކުރަން ބަލާއިރު ވަރަށް ގިނަ ޗެލެންޖުތަކެއް ހުންނާނެއެވެ. އަމުދުން، މާލެ ކަހަލަ ކާރޫބާރު ބޮޑު ސިޓީއެއްގައި، މީހުން ތޮށްޖެހިގެން އުޅޭ ތަންތަނުގައި މި ބަލި ކޮންޓްރޯލްކުރުން ވާނީ ނުހަނު އުނދަގޫކަމަކަށެވެ. އެކަމަކު، މިހާތަނަށް ވެސް ބަލީގެ ނުރައްކާ ބޮޑުވި ކޮންމެ ދަނޑިވަޅެއްގައި ދިވެހިން ދައްކާފައިވާ ކެތްތެރިކަމާއި އެއްބައިވަންތަކަމުގެ ރޫހުގެ ސަބަބުން ބަލީގެ ހާލަތު އަތުންދޫވާ ހިސާބަށް ގޮސްފައެއްނުވެއެވެ.
ބަލި ކޮންޓްރޯލް ވުމުގެ އެންމެ މުހިއްމު އެއް ސަބަބު ގުޅިފައި އޮތީ ސިއްހީ މާހިރުން ދޭ އިރުޝާދު ކަނުލާ އަޑުއަހާ މީހުން ގިނަވުމެވެ. އެކަމަކު، މަދުން ނަމަވެސް ކޮވިޑާ ގުޅޭ ގޯސް މައުލޫމާތު ނުވަތަ ނުރަނގަޅު މެސެޖެއް ދޭ ވާހަކަތައް އާންމުވެ، އޭގެ ފަހަތުން ދާ މީހުންއެބައުޅެއެވެ. ހަގީގަތުގައި، ގޯސް މައުލޫމާތު ފަތުރައިގެން ލިބޭނެ ފައިދާއެއް ނެތްއިރު، އެކަން ކޮށްގެން ނުރައްކަލެއްގެ ތެރެއަށް އެ ހުށަހެޅެނީ ދުރުހިލޭ ބައެއް ނޫނެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި، އެ ނުރަނގަޅު ވާހަކަތައް ފަތުރާ މީހާ އާއި އޭނާގެ ލޯބިވާ އެހެން މީހުން ވެސް ހިމެނެއެވެ.
ޑރ. ނަޒްލާ ފާހަގަކުރެއްވި އެ ވާހަކައިގައި އެންމެ މުހިއްމު ކަމަކީ، ބަލި ކޮންޓްރޯލްކުރުމުގެ ހަގީގީ ބާރު އޮތީ ސިއްހީ ތަޖުރިބާކާރުންގެ އަތުގައި ނޫނެވެ. ކޮވިޑުގެ ހާލަތުން އަރައިގަނެ، އާއާމު ހާލަތަށް ރުޖޫއަވާންކުރަން ޖެހޭ އެންމެ މުހިއްމު ކަންތައް ކަމަށްވާ ޕޮޒިޓިވްވާ ނަމްބަރު ތިރިކުރުމަކީ އަހަރެމެން އެންމެންނާ ގުޅިފައިވާ ކަމެކެވެ. ބަލިން ސަލާމަތްވެ ހުރެވޭނީ އެކަކު އަނެކަކަށް އެހީތެރިވެގެންނެވެ.
ކޮންމެ މީހެއް ވެސް އިސްކުރަންވީ ކޮވިޑް-19 އިން ރައްކާތެރިވެ ތިބުމަކީ ތިމާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށް ކޮށްދޭ ކަމެއްގެ އިތުރުން، އަމިއްލަ އާއިލާ އަށް އަދި ގައުމަށް ވެސް ކޮށްދޭ ކަމެއްގެ ގޮތުގައެވެ. މި ވައިރަހުގެ ނުރައްކަލުން ސަލާމަތްވެގެން ނޫނީ މި ވަގުތު އާންމު ދިރިއުޅުމަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ ދަތި އުނދަގޫ ހާލަތުން އަރައިގެނެވޭނެ ގޮތެއް ނެތެވެ. ދުނިޔޭގެ ނިސްބަތުން ބަލާއިރު ރާއްޖޭގައި މާ ވަރުގަދަ ސިއްހީ ނިޒާމެއް ނެތް ނަމަވެސް، މިހާތަނަށް ކޮވިޑްގެ އަދަދުތައް ހެލްތު ސިސްޓަމްގެ ތެރެއިން ހިފެހެއްޓޭ ވަރަށް ކޮންޓްރޯލްވެފައި އޮތީ ކޮވިޑް ޖެހޭ މީހުންގެ އަދަދު ތިރިކުރުމުގައި އެކި ފަހަރު މަތިން ކުރި މަސައްކަތުން ލިބުނު ކުރިއެރުންތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. އެހެންކަމުން އެ އަދަދުގެ ކޮންޓްރޯލް ނުގެއްލި ބޭއްވޭނީ އެހެން މީހުންނަށްޓަކައި ތިބާ ވެސް އަމިއްލަ ޒިންމާ އަދާކޮށްގެންނެވެ.
