އަނެއްކާވެސް ރިޕޯޓެއްގެ ސުރުހީގައި ލިޔެލަން މި ޖެހުނީ ކޮވިޑް-19ގެ ވާހަކައަށެވެ. ވޭތުވެދިޔަ 9 މަހެއްހާ ދުވަސް ތެރޭގައި ދައްކަމުން އައި ވާހަކަ ތަކުރާރު ކުރަމުންނެވެ. ކޮވިޑުން ރައްކާތެރިވުމަށް އަތް ދޮންނާށޭ، މާސްކު އަޅާށޭ، މާގިނައިން ބޭރުގައި ނޫޅޭށޭއެވެ. ނަސޭހަތުގެ ބަސްކޮޅަކާއެކު މި ރިޕޯޓު ފަށައިގަންނަނީ މިހާރު ރާއްޖޭގެ ކޮވިޑްގެ ހާލަތު ރައްޔިތުންނަށް ފަސޭހައިން ދެނެގަނެވޭނެ ގޮތަކަށް ކިޔައިދެވޭތޯއެވެ.
ކޮވިޑް-19ގެ ފުރަތަމަ ރާޅު ރާއްޖެއަށް ބިންދާލުމާއެކު ގްރޭޓާ މާލެ ލޮކްޑައުން ކުރުމުން އެތައް ބަޔަކަށް އޭގެ ނޭދެވޭ އަސަރު ކުރިއެވެ. އެ ލޮކްޑައުންގެ ސަބަބުން ކުރި ނޭދެވޭ އަސަރާއި، ލިބުނު ގެއްލުމުގެ ވާހަކައަކީ މިހާރު ރައްޔިތުންނަށް އޮޅިފައި އޮންނާނެ ކަމެއް ނޫނެވެ. ލޮކްޑައުން އުވާލުމާއެކު ކޮށްޓެއްގައި ބަންދުކޮށްފައި ތިބި ގުރާތަކެއް ފަދައިން މީހުންތައް އެއްފަހަރާ މަގުމައްޗަށް ނިކުމެ ހޭލަމޭލަވާނެ ފެށީވެސް އެހެންވެ ކަމަށް ވެދާނެއެވެ. ގޭގައި ތިބެން ޖެހުމުން، ނުކުރެވި ހުރި ކަންތައްކޮށް، ކޮވިޑު އައުމުގެ ކުރިން އުޅުނު ދިރިއުޅުމަށް އަނބުރާ ވާސިލުވުމަށެވެ. ލިބުނު ގެއްލުންތައް ފޫބެއްދުމަށެވެ.
ނަމަވެސް އޭރު ހަނދާނުން ކައްސާލި ކަމަކީ ވަގުތީ ގޮތުން ރަނގަޅުވި ހާލަތު ގޯސްވެދާނެ ކަމެވެ. ކަންވީވެސް އެހެންނެވެ. ކޮވިޑުގެ ރާޅު މަޑުޖެހިލީ އަމާންކަމާއި ސުލްހައިގެ އަތެއް ދިއްކޮށްލަމުން ކަމަށް ގިނަ ބަޔަކަށް ހީކުރެވުނީއެވެ. އެއާ ހިލާފަށް، ފުރަތަމަ ރާޅަށްވުރެ ބޮޑު ދެވަނަ ރާޅެއް ބޯމައްޗަށް ބިންދާލީއެވެ.
ހަމައަކަށް އެޅެން ފެށި އިގްތިސޯދު އަލުން ފުނޑުފުނޑުކޮށްލީއެވެ. ހޮސްޕިޓަލުގައި ހުހަށް ތިބި އެނދުތަށް ފުރެން ފެށީ ސިއްހީ ނިޒާމަށް ނުކަތާ ވަރަށެވެ. ލޮކްޑައުންގައި ގޭގައި، ރައްޓެހިންނާ ދިމާނުވެ ތިބެން ޖެހުނު ބައި ފުރިހަމަ ކޮށްލަން ކޮފީތަކަށާއި، ހޭންގްއައުޓްތަކަށް އަދި ފިނިބުރުޖަހަން ނިކުތް ޒުވާނުންގެ މެދުގައި ބަލި ފެތުރިގަތީ ފޮނި އެއްޗަކަށް މެހިލާ ފަދައިންނެވެ. އެ ޒުވާނުން ވީ ބަލި އުފުލާ ވެހިކަލަކަށެވެ. ގޭގައި ތިބޭ އުމުރުން ދުވަސްވީ މީހުންނާއި ހައި ރިސްކު މީހުންނަށް ބަލި ދިޔައީ މި ވެހިކަލްތަކުގައެވެ.
ދުވަހަކަށް ވުރެ ދުވަހަކު ސިއްހީ ނިޒާމަށް ނުކަތައިގެން ފަރުވާ ނުދެވި ފުރާނަތައް ގެއްލި ދިއުމުގެ ބިރު ބޮޑުވަމުން ދިޔައެވެ. ފިޔަވަޅުތައް ވަރުގަދަކޮށް، ރައްޔިތުންނަށް ތުރާ ނުޖައްސަން ހިތު އަޅައިގެން ތިބި ކަމާ ބެހޭ ފަރާތްތަކަށް ފިޔަވަޅުތައް ވަރުގަދަ ކުރުމަށް މަޖުބޫރުވިއެވެ. މާސްކު އެޅުން މަޖުބޫރު ކުރީއެވެ. މާސްކު ނާޅާ ނުކުމެއްޖެ ނަމަ ޖޫރިމަނާ ކުރާ ގޮތަށެވެ. އެންމެ ގިނައިން މީހުން ބޭރުގައި އުޅޭ ގަޑި، ރޭގަނޑު 8:00 އިން 10:00 އަށް ވެހިކަލް ދުއްވުން މަނާ ކުރީއެވެ. 10:00ގެ ފަހުން ބޭރުގައި އުޅުން މަނާ ކުރީއެވެ. ކާފިއު ގަޑީގައި ބޭރުގައި އުޅޭ މީހުން ދެނެގަނެ ޖޫރިމަނާ ކުރުމަށް ފުލުހުން މަގުމައްޗަށް ނެރެފައެވެ.
މި ފިޔަވަޅުތަކާއެކު ކޮވިޑުގެ ދެވަނަ ރާޅު މަޑުޖެހެން ފެށީ މަޑުމަޑުންނެވެ. ނަމަވެސް ފިޔަވަޅުތަކަށް ލުއި ނުދީ ހިފަހައްޓާލީއެވެ. އޮގަސްޓް 22 އިން ފެށިގެން ރޭގަނޑު 8:00 އިން ފަތިހު 5:00 އަށް ހިންގަން ފެށި ކާފިއު އޮކްޓޯބަރު 3 ވަނަ ދުވަހާ ހަމައަށް ދަމަހައްޓާލިއެވެ. އެއަށްފަހު ރޭގަނޑު 10 ޖަހަންދެން ބޭރުގައި އުޅޭވޭ ގޮތް ހެދިއެވެ. އޭގެ ދެ ހަފްތާއެއްހާ ދުވަސްފަހުން އަނެއްކާވެސް ކާފިއުއަށް ލުއެއް ދިނެވެ. 11 ޖަހަންދެން ބޭރުގައި އުޅެވޭ ގޮތަށެވެ. އަނެއްކާވެސް ދެ ހަފްތާ ފަހުން ކާފިއުއަށް ލުއި ދިނީ ރެއެވެ. އެއީ 12 ޖަހަންދެން ބޭރުގައި އުޅެވޭ ގޮތަށެވެ.
ދެވަނަ ފަހަރަށް ފިޔަވަޅުތައް ވަރުގަދަ ކުރިއިރު، ކޮންމެ ދުވަހެއްގެ ކޭސްތައް އުޅުނީ 100 އިން މަތީގައެވެ. ކޮންމެ ދުވަހަކު އެހާ ގިނައިން މީހުން ޕޮޒިޓިވްވަމުން ދާތާ އެތައް ދުވަހެއް ފަހުން ކޭސްތަކުގެ އަދަދު މަދުވާން ފެށީ އެޅި ފިޔަވަޅުތަކުގެ ނަތީޖާ ފެންނަން ފެށުމުންނެވެ. އެވްރެޖްކޮށް 50 އިން ދަށުގައި ކޭސްތައް ހިފެހެއްޓެން ފެށުމުން އެ ފިޔަވަޅުތަކަށް ލުއި ދޭން ފެށީއެވެ.
ފާއިތުވި 5 ހަފްތާއެއްހާ ދުވަސްތެރޭގައި ކޭސްތައް މަދުވެގެން ދިޔަގޮތް ބަލާލަމާތޯއެވެ.
ފިޔަވަޅުތައް ވަރުގަދަ ކުރުމަށްފަހު ކާފިއުއަށް ފުރަތަމަ ލުއި ދިނީ އޮކްޓޯބަރު މަހުގެ ފުރަތަމަ ހަފްތާގައެވެ. މި ލުޔަށްފަހު އޮކްޓޯބަރު މަހުގެ ފުރަތަމަ ދެ ހަފްތާގައި 863 ޕޮޒިޓިވް ކޭސް ފެނުނެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި މާލެ ސަރަހައްދުން ފެނުނު 733 ކޭސް ހިމެނޭއިރު، އެއީ އެ މުއްދަތުގައި ޓެސްޓު ކުރި ނިސްބަތުން ބަލާއިރު، 3.8 ޕަސަންޓެވެ.
ކާފިއުއަށް ދެވަނަ ލުއި ދިނީ އޮކްޓޯބަރު މަހުގެ 16 ވަނަ ދުވަހެވެ. އެއީ ރޭގަނޑު 11 ޖަހަންދެން ބޭރުގައި އުޅެވޭ ގޮތަށެވެ. އެ ލުޔަށްފަހު ދެން ލުއި ދިނީ 3 ހަފްތާ ފަހުންނެވެ. އެ މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި 808 ޕޮޒިޓިވް ކޭސް ފެނުނެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި މާލެ ސަރަހައްދުން ފެނުނު 577 ހިމެނޭއިރު އެއީ އެ މުއްދަތުގައި ޓެސްޓު ކުރި ނިސްބަތުން ބަލާއިރު 2.4 ޕަސަންޓެވެ.
އާދޭހެވެ. ކޮވިޑްގެ ހާލަތު މިދަނީ ހަމަ ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް ރަނގަޅުވަމުންނެވެ. ނަމަވެސް ކޮވިޑުގެ ރާޅު މަޑުޖެހިލީ އަމާންކަމާއި ސުލްހައިގެ އަތެއް ދިއްކޮށްލަމުން ކަން މިފަހަރު ހީކޮށްގެން ވާކަށް ނެތެވެ. ތިން ވަނަ ރާޅެއް ބޯމަތިން ނުބިންދާނެކަން ކަށަވަރުކޮށްގެން މެނުވީ ކޮވިޑުގެ ކުރިން އުޅުނު ދިރިއުޅުމަށް ވާސިލުވެވޭކަށް ނެތެވެ. ސިއްހީ މާހިރުން ތަކުރާރުން އެ ވިދާޅުވަނީ ތިން ވަނަ ރާޅެއް ރާއްޖެއަށް އެފޯޑް ނުކުރެވޭނެ ކަމަށެވެ. ސިއްހީ ނިޒާމުގައި އެހާ ބާރު ނެތް ކަމަށެވެ.
އެ އާދޭހުގެ އަޑުއަހާށެވެ.
ކޮވިޑަކީ ކެހިވެރިއެއްޗެކެވެ. ވަކި ކުލައަކަށް ބަލާ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. ވަކި މަގާމަކަށް ބަލާ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. މީހުންގެ މާލީ ހާލަތަށް، ނުވަތަ ގައުމެއްގެ އިގްތިސޯދީ ހާލަތަކަށް ވެސް އެޔެއް ނުބަލައެވެ. ނަފްސާނީ ދުޅާހެޔޮ ކަމަކަށް ސިއްހަތަކަށް ނުވަތަ ގެއްލިގެންދާނެ އެއްޗަކަށް ވެސް ނުބަލާނެއެވެ. ކޮވިޑަކީ ކޮވިޑެވެ. އަތު ޖެހެން ހުރިއްޔާ ހުރި މީހަކަށް އޭގެ ދުއްތުރާ ފޯރުވާ އެއްޗެކެވެ. އެހެންކަމުން ކޮވިޑަށްވުރެ ބުއްދިވެރިވެ، އެޔަށް ތިން ވަނަ ފުރުސަތެއް ނުދޭން އެންމެން އެކުގައި މަސައްކަތް ކުރަމާތޯއެވެ.
ކޮވިޑް ބަލިކޮށް، ރާއްޖެ އަކީ "ކޮވިޑް ފްރީ" ގައުމަކަށް ހަދަމާ ހިނގާށެވެ.
